1890-ական թթ. հայկական կոտորածները Օսմանյան կայսրությունում

ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ

Նախապատմություն`

19-րդ դարի վերջում լարվածություն կար իշխող Օսմանյան կայսրության և նրա բազմազան բնակչության, այդ թվում՝ հայերի, տարբեր էթնիկ և կրոնական խմբերի միջև։
Հայ համայնքը, հիմնականում քրիստոնյա, բախվել է խտրականության և սահմանափակումների օսմանյան տիրապետության ներքո, ինչը նպաստել է դժգոհության զգացմանը և բարեփոխումների կոչերին:

Իրադարձություններ`

1890-ականների ջարդերը բնութագրվում էին համատարած բռնություններով և նպատակաուղղված հարձակումներով Օսմանյան կայսրության տարբեր շրջանների հայ համայնքների վրա։
Առաջին խոշոր միջադեպը տեղի է ունեցել 1894 թվականին արևելյան Սասուն նահանգում, որտեղ հայերի և օսմանյան ուժերի միջև բախումները հանգեցրել են զգալի մարդկային կորուստների։
1895-ին Ստամբուլում (այն ժամանակ՝ Կոստանդնուպոլսում) և այլ շրջաններում բռնկվեցին հետագա բռնությունները, որոնց հետևանքով բազմաթիվ հայեր զոհվեցին և ավերվեցին տներ, եկեղեցիներ և ձեռնարկություններ:
Ամենաավերիչ իրադարձությունը 1909 թվականին Ադանա քաղաքում և նրա շրջակայքում տեղի ունեցած հայերի կոտորածն էր, որի հետևանքով մարդկային մեծ կորուստներ և տեղահանումներ եղան:

Պատճառները և հակասությունները`

1890-ականների հայկական ջարդերը պայմանավորված էին գործոնների համակցությամբ, ներառյալ էթնիկ և կրոնական լարվածությունը, տնտեսական խնդիրները, քաղաքական մրցակցությունները և Օսմանյան կայսրության ընդհանուր անկումը:
Մինչ ոմանք պնդում են, որ այս իրադարձությունները եղել են հայ բնակչությանը ճնշելու համակարգված ջանքերի մի մասը, մյուսները դրանք դիտարկում են որպես տեղական բռնության, պատահական ապստամբությունների կամ կոնկրետ անհատների գործողությունների, այլ ոչ թե կենտրոնացված ծրագրված ցեղասպանության արդյունք:
Սուլթան Աբդուլ Համիդ II-ի դերը ջարդերը հրահրելու կամ ներելու հարցում բանավեճի առարկա է, որոնցից ոմանք ուղղակի պատասխանատվություն են վերագրում նրան, իսկ մյուսները պնդում են, որ նա կարող էր լռելյայն աջակցել կամ չկարողացավ կանխել բռնությունը:

  • Առանձնացնել փաստարկներ Հայոց ցեղասպանության մասին: